Talat Paşa'nın Hatıraları

Talât Paşa bu hatıralarını, mütarekeden sonra memleketi terke mecburiyet
hissederek Almanya'ya çekilmiş olduğu sıralarda kaleme almıştır. Meşrutiyet
devrinin en yüksek simalarından biri olan Talât Paşa bize çok alakaya şayan bu
mühim zamanlar hakkında pek önemli malumat verebilirdi. Fakat haller ve şartlar
onun tam bir ''hatırat'' yazmasına imkân bırakmamıştır.
Böyle olmakla beraber, temas ettiği bahsi tamamıyla tenvir etmiş (aydınlatmış) ve
bize mühim bir vesika bırakmış olduğu şüphesizdir.
''Tanin'' gazetesinde Talât Paşa'nın hatıralarını neşretmek istediğimiz vakit, bunun
zaman itibarıyla münasip bir hareket olup olmayacağını epeyce düşünmüştüm.
Çünkü Meşrutiyet devrinin sadrazamı o devrin en acı vakalarından birine temas
ediyordu. Osmanlı İmparatorluğu tasfiye edilmiş, bunun harabeleri arasından
yepyeni ve diri bir milli Türk Cumhuriyeti çıkmış olduğu için, eski hatıralar
üzerinden sünger geçirerek maziyi unutmak ve yeni devrin kardeş vatandaşları
halinde yaşamak şartlarını kuvvetlendirmek bir vazife idi.
Fakat tarih ortadan kaldırılamaz. Onun her tarafını aydınlatmaya çalışmak istikbali
daha emin surette hazırlamak hususunda faydalı olur. İşte bu mülahazaya mebnidir
ki bu (düşünceye dayanaraktır ki) bugünkü mesut neticelere varıncaya kadar ne zor
ve karanlık yollardan geçtiğimizi ortaya koyan bu vesikayı matbuata tevdi etmekte(vermekte) tereddüt etmemiştim.
O günlerde tamamen mazi demek olan bu hatıralar, bu günün şartları içinde tam bir
aktüalite halini aldı. Zamana, tarihe, eski günlerin hallerine ve şartlarına
bakılmaksızın, Türk şeref ve haysiyetine düşmanlar tarafından hücumlar, Türkün
hakkını gasp için iftiralı faaliyetler başlamış bulunuyor. Bu durum içinde, Talât
Paşa'nın hatıraları hususi bir ehemmiyet ve kıymet kesbediyor.
Talât Paşa vatanını çok seven, vatanının hayrı ve selameti uğrunda nefsine
varıncaya kadar her şeyini feda etmeye hazır bulunan bir şahsiyetti. Bıraktığı
hatıralar bu noktadan da bizi tenvir edebilir. Memlekete yaptığı hizmetler arasında
bu hatıralar bugünün en takdir ve şükran ile yadedeceği bir eserdir.